Louis BRIL
Source: "La Nation" du 31 juillet 1924
Louis BRIL, eerste verzetsman die geweld gebruikte
In de vroege ochtend van de 11e februari 1916 stierf de Brusselse
kelner Louis BRIL voor een Duits vuurpeloton. Dat gebeurde op de
Nationale Schietbaan in Schaarbeek, de plaats waar vier maanden
eerder Edith CAVELL werd geëxecuteerd. Begin januari had BRIL een
verklikker in Duitse dienst neergeschoten.
BRIL is maar een van de bijna 200 Belgische burgers die tijdens de
oorlog werden geëxecuteerd voor verzetsdaden. Maar hij werd
veroordeeld "wegens laffe sluipmoord, met een vuurwapen bedreven".
Hij was de eerste verzetsman die geweld gebruikte. De meeste
verzetskringen wezen op dat moment geweld af. Ze hadden ook
nauwelijks wapens. En gewelddadig verzet zou tijdens de Eerste
Wereldoorlog de uitzondering blijven.
Louis BRIL werkte bij het uitbreken van de oorlog in een Parijs
restaurant, maar keerde meteen naar België terug om zich vrijwillig
voor het leger te melden. Twee van zijn broers waren al onder de
wapens en zijn bejaarde ouders overtuigden hem om bij hen te blijven
en te gaan werken in restaurant "Italia" in Brussel, dat door zijn
(Italiaanse) schoonbroer werd uitgebaat.
BRIL hielp intussen wel jonge landgenoten om uit het bezette België
te vluchten, om het Belgisch leger achter de IJzer te vervoegen.
Tijdens een van zijn verplaatsingen naar de grensstreek werd hij in
Mol door de Duitsers gearresteerd en daar tien dagen vastgehouden,
maar uiteindelijk vrijgelaten.
De Duitse politie hield BRIL echter in het oog en in oktober 1915
betraden enkele Duitse militairen het restaurant "Italia" om hem te
arresteren.
Het eerste dat ze deden was het verwijderen van het portret van de
koning van Italië aan de muur (Italië vocht sinds kort aan
geallieerde zijde). Dat gaf BRIL de kans te ontsnappen.
Na een hele ontsnappingscène, zelfs even over de daken, wist hij
zich in veiligheid te brengen. BRIL dook onder en nam zich voor te
vluchten om zich aan het front te melden.
Hij kreeg een tip om daarvoor de hulp te vragen van ene Remy NEELS
DE RHODE, die in de Clayslaan in Schaarbeek woonde. Hij ging die
NEELS opzoeken en werd er naar zijn gevoel iets te goed ontvangen !
De verklikker ontmaskerd
NEELS, die BRIL helemaal niet kende, vertelde onverhuld hoe hij al
honderden jongeren had laten ontsnappen door Duitse schildwachten op
te kopen. Het geld daarvoor kreeg hij van de Franse troonpretendent,
waarvan NEELS naar eigen zeggen nog secretaris was geweest.
NEELS beweerde ook een geheim agent van de Belgische regering te
zijn die zonder veel problemen regelmatig de regering in Le Havre
ging opzoeken.
BRIL vond dit allemaal nogal ongeloofwaardig en begon NEELS te
wantrouwen. Hij ontdekte dat er naast NEELS een gepensioneerde
officier woonde en waagde het bij hem aan te kloppen en inlichtingen
over zijn buur de vragen. Deze vertelde dat NEELS vaak verdachte
personen ontving.
Kort daarop vond BRIL het bewijs dat NEELS een verklikker was. NEELS
had hem verteld hoe hij de zoon van een politiecommissaris naar
Nederland had doen ontkomen. Hij ging de commissaris opzoeken, die
hem vertelde dat zijn zoon in de gevangenis van Sint-Gillis zat.
BRIL ging zelfs zo ver om NEELS te schaduwen en te ontdekken dat hij
regelmatig naar de "Zentrale" van de Duitse geheime politie ging.
De verrader moet gestopt worden
Louis BRIL sprak hierover met enkele kennissen die betrokken waren
in "patriottische activiteiten". Meer en meer raakten ze ervan
overtuigd dat het verraderlijke werk van NEELS moest worden gestopt
en dan kon alleen door hem uit te schakelen.
In de late avond van 6 januari 1916 stonden BRIL en zijn vriend
LECLERCQ NEELS op te wachten toen hij naar zijn woning in de
Clayslaan terugkeerde. BRIL stapte op hem toe en begon hem de huid
vol te schelden. Hij wist dat NEELS altijd een revolver bij zich had
en toen hij hem de hand in zijn zak zag steken, trok BRIL zijn eigen
pistool en schoot hem neer.
NEELS werd kort daarop dood teruggevonden. Omdat het slachtoffer een
Belg was, bemoeiden de Duitsers ze zich aanvankelijk niet mee.
Duitsers furieus
De Schaarbeekse politie, die de aanslag onderzocht, liet al snel
uitlekken dat NEELS een informant van de Duitse politie was geweest.
Hij zou betrokken zijn geweest in de ontmanteling van het netwerk
van Edith CAVELL.
De Duitse militaire autoriteiten reageerden furieus op het lek en
trokken de zaak naar zich toe. Alle middelen werden ingezet om de
daders te arresteren. De gemeente Schaarbeek moest een boete betalen
en de lokale politiecommissaris kreeg een jaar gevangenisstraf.
Louis BRIL stond op het punt naar Nederland te vertrekken, maar was
zo onvoorzichtig om op 10 januari naar de Clayslaan terug te keren
om de buurman van NEELS te spreken. Hij werd in de straat
gearresteerd door Duitse agenten in burger.
BRIL zou tijdens zijn verhoor door de Duitsers bijzonder hardhandig
zijn aangepakt. Ook zijn medeplichtigen werden gearresteerd.
Op 9 februari verschenen BRIL en zijn medeplichtigen voor Duitse
militaire rechtbank. Hun Belgische advocaten mochten hen niet
verdedigen. Ze kregen ambtshalve een Duitse verdediger.
BRIL verklaarde uit wettige zelfverdediging te hebben gehandeld.
NEELS had immers zijn pistool willen trekken. De rechters zouden hem
misschien geloofd hebben, als niet een kennis van hem, die als
getuige werd verhoord, vertelde dat BRIL wel degelijk gezegd zou
hebben de verrader te doden.
BRIL kon daardoor niet aan de doodstraf ontsnappen. Zijn vriend
LECLERCQ kwam er met tien jaar gevangenisstraf van af. De buurman en
–vrouw kregen als medeplichtigen enkele maanden.
De familie van BRIL deed beroep op verscheidene prominenten om er
bij de Duitse gouverneur-generaal op aan te dringen zijn leven te
sparen. Het mocht niet baten.
In verzetskringen werd BRILs daad niet echt toegejuicht. Men vreesde
dat het gebruik van geweld gevolgen zou hebben voor de
burgerbevolking. De clandestiene pers veroordeelde meestal de
aanslag en zag het zelfs als een gevolg van de normvervaging door de
harde Duitse bezetting.
Toch wordt ook Louis BRIL beschouwd als een held die voor het
vaderland viel. Zijn naam staat op de gedenkplaat van de
gefusilleerden in de gevangenis van Sint-Gillis en op het monument
van de Nationale Schietbaan. In tegenstelling tot veel andere
gefusilleerden is er echter nooit een straat naar Louis BRIL genoemd
(Bron: Site "deredactie.be",
11 februari 2016).
Source - Bron [292]