Ligging - Localisation: Site "Sjilvend van vreuger".

Opschriften - Inscriptions

"GEDENK IN UWE GEBEDEN DE ZIELEN VAN
DE SOLDATEN VAN HET GEHEIM LEGER:

[Zeven namen, niet alfabetisch gerangschikt, met vermelding van geboorteplats, geboortedatum en woonplaats]

LAFFELIJK VERMOORD DOOR EEN VUIGE MOOR-
DENAARSBENDE TE GANGELT  (DUITSCHLAND).
14 SEPTEMBER 1944.

ZIJ RUSTEN IN VREDE.

[Zie ook scans onderaan]"

Historisch achtergrond - Contexte historique

In het Wildpark te Mindergangelt staat al sinds 1948 een oorlogsmonument dat ons herinnert aan één van de donkerste perioden uit de geschiedenis. Op deze plek werden 14 Belgische verzetsstrijders geëxecuteerd. Enkele dagen eerder waren zij door de "Zwarte Brigade" naar Schinveld gevoerd en in het Klein Patronaat in de Kanunnik van Nuysstraat gevangen gezet. Zij werden hier bewaakt door een gemengde groep van Rexisten, SD en Gestapo. Enkele hooggeplaatste Duitse officieren voegden zich hier nog bij hen, waaronder ook de beruchte Max Günther. De gevangen verbleven slechts twee dagen in Schinveld, hieronder wordt in het kort hun verhaal verteld.

Belgische gevallenen in Mindergangelt

In de bossen van het Belgische Rotem (nabij Maaseik) wordt op zondag 10 september een groep verzetsstrijders van de Witte Brigade verraden door onder andere de Zwarte Brigade en gevangen genomen door Duitse bezetters. Een 26-tal mannen en vrouwen werden op transport gesteld naar concentratiekampen in Duitsland. Een eerste stop in Heer bij het Voogdijgesticht (1 nacht). Daar werden 11 Belgische verzetsstrijders en 1 Russische krijgsgevangene afgezonderd en even verder in het bos gefusilleerd.

De overige 14 personen gingen verder op transport met een gesloten vrachtauto en kwamen terecht in Schinveld. Zij werden ondergebracht in het Jeugdhuis in de Kanunnik van Nuysstraat onder bewaking van de Sicherheitsdienst en de Zwarte Brigade. Twee dagen verbleven zij hier. Op 14 september 1944, kort vóór de bevrijding van Schinveld op 19 september 1944, werden 7 mannen aangewezen die met een vrachtwagen werden gebracht even over de Duitse grens naar de bossen van Mindergangelt.

Op de huidige plaats van het monument moesten zij een groot gat graven, dat hun eigen graf zou worden. Eén van hen, Jaak LANGERS, meldde zich op zijn verzoek verder op bij de leider van de executiegroep om te smeken om genade voor de gehele groep van 7 maar hij werd ter plaatse gefusilleerd. De andere 6 werden op de plek van het monument geëxecuteerd. De resterende 7 personen zijn op transport gesteld naar diverse concentratiekampen in Duitsland. Drie personen van deze groep hebben de verschrikkingen overleefd, nl. 2 vrouwen en 1 man, nl. Hélène VANLAER, koerierster, Alfonsine VLIEXS, koerierster en Gaspar CARIS. In mei 1945 werden zij bevrijd.

Direct na de bevrijding meldde een Duitse landbouwer op het gemeentehuis van Schinveld dat hij in de bossen schoten had gehoord. Schinveldse verzetsstrijders gingen ter plaatse zoeken. Een persoon werd gevonden. Dit bleek later Jaak LANGERS te zijn. Deze werd tijdelijk herbegraven op het kerkhof van Gangelt, naast de kerk. Pas op 22 mei 1946 werd het graf van de andere 6 verzetsstrijders gevonden, mede op aanwijzing van in België gevangen genomen leden van de Zwarte Brigade die bij de executie aanwezig waren. Deze lichamen werden eveneens overgebracht naar het kerkhof van Gangelt in afwachting van de identificatieprocedure.

Nadat in België duidelijk werd wat er was gebeurd door o.a. verhoren van gevangengenomen verraders en personen beschikbaar waren die in staat waren te identificeren vond de identificatie plaats in juni 1946 en werden de lichamen overgebracht van Gangelt naar hun respectievelijke woonplaatsen. Op de plaats van het massagraf werd eerst een eenvoudig houten kruis geplaatst. Een aantal Schinveldse personen, ook uit het Schinveldse verzet, beschouwden het als een Ereplicht een gedenkplaats te realiseren en een jaarlijkse herdenking te organiseren.

In 1948 is door deze mensen, met name leden van een inmiddels opgerichte stichting "Herdenking Belgische Gevallenen 1940 – 1945 Mindergangelt" een eerste monument gebouwd. De eerste officiële herdenking die in overleg met de Belgische autoriteiten werd vastgesteld op de laatste zondag van de maand september, vond plaats in 1949. Na 10 jaar moest dit monument worden vervangen en in 1959 is het huidige monument gebouwd en aangelegd.

Als een eretaak werden de benodigde gelden hiervoor ook door Nederlanders beschikbaar gesteld. Het onderhoud wordt verzorgd door de leden van de stichting. De leden van de stichting organiseren ook de jaarlijkse herdenkingsplechtigheden en na afloop de ontvangst van de gasten.

De herdenking van de zeven gesneuvelde Belgen is dus op de laatste zondag van september en begint met een Eucharistieviering in de H. Eligiuskerk om 09.30 uur, waarna om 10.45 uur de plechtigheid plaatsvindt aan het monument.

Naast een toespraak namens de Unie Verbroedering Belgisch Geheim Leger, sector Maaseik, worden bloemen gelegd door diverse personen en instanties en wordt de plechtigheid besloten met het ten gehore brengen van de Belgische en Nederlandse Volksliederen. In 2014 is het 70 jaar geleden dat de Belgische vrijheidsstrijders om het leven werden gebracht en vind derhalve de 65e herdenking plaats en de 55e herdenking bij het huidige monument (Bron: Jo NELISSEN, site "Sjilvend van vreuger").

Zie namen op het document - Voir les noms mentionnés sur le document